Als het maar geen vrijgezel is

Stel je voor: je solliciteert op een baan als directeur bij een grote organisatie. Je ondergaat uitgebreide sollicitatiegesprekken, een assessment en je krijgt een proefcase om uit te werken. Op grond van dit alles kom je volgens de sollicitatiecommissie als ideale kandidaat uit de bus. Er is echter nog één punt van twijfel: je bent 43 jaar en hebt geen relatie. Dat is namelijk nog nooit voorgekomen bij iemand op deze positie, en ze weten daarom niet zeker of een vrijgezel wel geschikt is voor de betreffende functie.

Deze sollicitant bestaat echt, en hij heet Mark Rutte. En in de beschreven sollicitatiecommissie zit in ieder geval de Groningse burgemeester Peter Rehwinkel. In de Volkskrant van afgelopen weekend kwam in een artikel over het mogelijk aanstaand premierschap van Mark Rutte ook het feit ter sprake dat Rutte vrijgezel is, en wat dat betekende voor zijn mogelijke functie als premier. Het was zeker een puntje; een single eerste minister is nog nooit voorgekomen in Nederland, wist Rehwinkel. Maar, zei hij: Rutte dan desondanks nog best een goede premier zijn.
Rehwinkel probeerde het in het betreffende artikel nog leuk te verpakken, als dat het zo belangrijk is voor een premier om na een lange dag in het Torentje zijn belevenissen te kunnen ventileren tegen een partner. Maar het feit dat hij Rutte’s vrijgezellenbestaan überhaupt meeweegt in de vraag of hij al dan niet geschikt is voor het premierschap, zegt al genoeg. Het hebben van een relatie heeft natuurlijk net zoveel te maken met de inhoud van de functie als de seksuele geaardheid, het geslacht of de huidskleur van de kandidaat in kwestie. Niets dus. De reden dat dit kenmerk van Rutte steeds opnieuw in interviews met hem ter discussie komt, is dat we nog steeds vinden dat iemand vanaf een bepaalde leeftijd een vaste relatie behoort te hebben. Wie ouder is dan, zeg, 35 jaar, en vrijgezel, wordt als een soort buitenaards wezen beschouwd – ook als diegene aangeeft niet op zoek te zijn naar een partner.

Vrijgezelle vrienden ondervinden dit aan den lijve. Zij worden voortdurend geconfronteerd met de vraag wanneer zij ‘nou eens’ aan de man dan wel vrouw gaan. Kwetsend voor degenen die graag een partner zouden willen, irritant voor de bewust vrijgezellen. Mijn 35-jarige goede vriend kreeg zelfs eens de opmerking dat het toch wel tijd was ‘om zijn verantwoordelijkheden te nemen’ en te gaan settelen. Dat hij hier geen enkele behoefte aan heeft, wordt eenvoudigweg afgedaan met het cliché ‘wacht maar tot je de ware tegenkomt’. Erger nog vond ik de opmerking die een kennis onlangs maakte: dat hij, als hij een sollicitatiebrief zou krijgen van een vrijgezelle 35-plusser, zou twijfelen of hij diegene zou uitnodigen voor een gesprek. ‘Als iemand op die leeftijd nog vrijgezel is, moet er wel een steekje aan hem los zitten’.

Nu vond ik het persoonlijk wel een troost te horen dat blijkbaar niet alleen getrouwde vrouwen van begin dertig vaak als risicofactor worden bestempeld door werkgevers. Maar de redenering over de vrijgezelle man begrijp ik niet. Vooral als het aankomt op werk, laat staan het premierschap - toch niet bepaald een negen-tot-vijf baan. Want Rutte hoeft zich straks niet bij moeder de vrouw te verantwoorden als het weer eens nachtwerk wordt. Rutte hoeft niet te worstelen met de slopende combinatie baan-en-kinderen. Buitenlandse reizen? Zakendiners? Eindeloze onderhandelingen? Weekenden op pad? Vermoeiend voor Rutte zelf, maar niet voor een partner en/of kinderen. Klaagt menig werkgever tegenwoordig over het feit dat werknemers om vijf uur alles uit hun handen laten vallen om op tijd bij de crèche te zijn: met een werknemer als Rutte is dat niet aan de orde.

Maar die voordelen vallen blijkbaar in het niet bij het feit dat Rutte niet voldoet aan de nog steeds heersende norm van huisje, boompje, beestje – affaires, scheidingen en worstelingen met de combinatie gezin en carrière ten spijt. Wie daarvan afwijkt, zoals Rutte, moet steeds weer de vraag aanhoren of hij toch echt niet homoseksueel is, en of en wanneer hij denkt eens aan de vrouw te komen.
Rutte krijgt zeker niet mijn stem op 9 juni. Maar mocht hij het tot premier schoppen, dan vind ik het wél een overwinning dat er nu eens niet een doorsnee gezinsman aan het hoofd van ons land komt te staan. Misschien wordt met een vrijgezelle premier, ook de ‘gewone’ vrijgezelle 35-plusser niet meer aangekeken alsof hij van Mars komt.