‘Als ik eerst maar eens de kerst overleef. Dan zien we in januari wel weer verder’, snottert een collega wiens relatie recentelijk op de klippen is gelopen. Diezelfde avond belt een vriendin om haar hart te luchten over de komende feestdagen, die ze noodgedwongen wederom grotendeels in de auto zou doorbrengen: haar ouders wonen in Zeeland, die van hem in de kop van Noord-Holland, en beide stonden erop met een bezoekje vereerd te worden. Luisterend naar haar tirade blader ik de stapel reclamefolders door die ik uit de brievenbus heb gevist, vol met beloftes en tips voor een stressvrije en zorgeloze kerst.
Van iets wat oorspronkelijk bedoeld is al een vredig feest ter ere van de geboorte van Christus, hebben we het nodig gevonden twee dagen te maken waarop eenzaamheid dubbel zo hard aankomen, verdriet en verlangens extra sterk worden gevoeld, en idyllische kersttaferelen in tijdschriften, zoetsappige kersthits en de door etalages en kerstkaarten opgedrongen nostalgie ons toeschreeuwen dat kerst feitelijk alleen maar vredig is als je gelukkig bent. Tel daarbij op de stress en het geregeld die regeren tijdens en vooral voorafgaand aan kerst anno 2011, en ik vraag me steeds vaker af: voor wie is kerst eigenlijk nog leuk?
Niemand alleen met kerst
Toen ik klein was, gingen we standaard met kerst op bezoek bij een tante die weduwe was. Op mijn vraag waarom we dat toch ieder jaar deden, legde mijn moeder uit dat kerstdagen heel moeilijk zijn als iemand waarvan je houdt, er niet meer is. Later maakte ik mee dat vrienden die veel te vroeg een ouder verloren, in december ondervonden dat het jaar - buiten de verjaardag en sterfdatum van de overledene - nog twee dagen telde die ze maar al te graag zouden overslaan. Met kerst mag niemand alleen zijn, vinden we eensgezind, en mensen in onze omgeving die net iemand hebben verloren, wensen we met kerst eerder sterkte dan geluk. Maar waarom vinden we het dan uberhaupt nodig een feest te hebben waarop alleen-zijn zoveel erger is dan op gewone dagen? Waarom blijven supermarktgidsen en damesbladen ons onder de neus wrijven dat kerst hét feest is voor familiegeluk? En waarom blijven we kortom van kerst een feest maken dat een bijzonder groot aantal mensen liever ziet gaan dan komen – iets waar we, gezien het feit dat doorgaans weinig mensenlevens gespaard blijven van verdriet, op een dag allemaal mee worden geconfronteerd?
Onderhandelen
Toen haar kinderen nog minderjarig waren, was kerst voor mijn gescheiden vriendin een hel. Weken van tevoren moest ze onderhandelen met haar ex over de verdeling van de kerstdagen, en de dag die de kinderen bij hun vader en diens nieuwe vriendin waren, was voor haar nauwelijks door te komen. Dolblij was ze als 27 december was gekomen; dan was alles tenminste weer normaal.
Een vrijgezelle vriendin verzucht ieder jaar rond kerst: “Daar gaan we weer. Iedereen zit gezellig met zijn geliefde onder de boom, en ik ben natuurlijk weer alleen.” Een single kennis gaat standaard op reis in december: “Alles behalve wéér in mijn eentje aan het kerstdiner te moeten verschijnen.” Jaren geleden ging mijn toenmalige relatie kort voor kerst uit. Hoewel ik het eens was met de breuk, vond ik die kerstdagen niet om door te komen. Aangezien het niet mogelijk is een winkel in te lopen zonder te horen dat ‘alone on Christmas’ toch wel een heel gruwelijk lot is, moet je wel erg manmoedig in het leven staan om zich toch niet enigszins ‘lonely this Christmas’ te gaan voelen als er niemand is om een romantisch kerstdiner mee te nuttigen.
Maar ook voor gezinnen is kerst geen zegen. Het aantal echtscheidingen kent al jaren een piek in januari en februari; ‘de feestdagen’ vormen blijkbaar vaak de druppel die de emmer doet overlopen. Om me heen hoor ik louter gezucht en gesteun als het om de kerstdagen gaat: vanwege de vele kilometers die gemaakt moeten worden om alle ouders te vriend te houden, maar ook, zoals een vriend verwoordde, ‘omdat het die dag per se gezellig en sfeervol moét zijn.’ In tegenstelling tot zo ongeveer ieder ander land hebben we het ook nog nodig gevonden om twéé kerstdagen in te stellen, waardoor het moeilijk is een excuus te bedenken om één van de ouders maar een jaartje over te slaan.
Stress
En dan hebben we het ook nog klaargespeeld om, naast ons werk, de hypotheek, het weer en de economie, die twee vrije dagen in december als bron van stress te bestempelen. Stress over de kerstkaarten, de jaarlijkse update van het vrienden- en kennissenbestand. Vooral de niet-ontvangen papieren wensen brengen stress met zich mee. Ieder jaar krijg ik van mijn moeder een uitgebreid verslag van wie die het gewaagd heeft om géén kaart te sturen, en de onverlaten die mijn moeder juist van jaar lijst had geschrapt maar van wie ze tot haar irritatie nu juist wél een kaart heeft ontvangen. Stress over de planning: welke dag bij wie? Stress over het menu, over de bereiding van de rollade, de inkopen, of alle ingrediënten wel voorradig zijn. Stress over de kilo’s die er na het vreten op aarde onherroepelijk aan zijn gevlogen, en hoe we die er in hemelsnaam weer op tijd af krijgen voor de zomer.
Paradox
Het is de paradox van onze tijd: het feest van vrede en geluk brengt ons meer onvrede, stress en frustraties dan ons lief is. Aangezien de betekenis van kerst over het algemeen gereduceerd is tot ‘eten’ en ‘vrije dagen’ (als de kalender meeziet), en de oorspronkelijke boodschap van kerst nog maar op zo’n wankele basis kan rekenen, stel ik voor kerst af te schaffen en die twee vrije dagen gewoon aan iedereen cadeau te geven, om op een eigen gekozen moment te besteden en er naar eigen wensen een feest van te maken. Het leven is immers te kort voor feestdagen die zoveel narigheid veroorzaken dat het aantal mensen dat er oprecht en onbezorgd van kan genieten, steeds meer in de minderheid lijkt te zijn.
Dit artikel is maandag 19 december gepubliceerd op www.opiniestukken.com
Geen opmerkingen:
Een reactie posten